Portugal e Espanha, un còp liberat des dictadures as que pendent decènnis ambdús païsi sigueren sometudi, signèren eth madeish dia -eth 12 de junh de 1985- en Lisboa e Madrid respectivaments, era sua adesion as semes nomentadi CEE. Ac heren, dempús de longues negociacions, per arrasons d'orde politic, eth prumèr lòc, e d'orde economic, ath delà ath delà. Entà assolidar es sues joenes democracies e assegurar-se-i un mès rapid desvolopament economic e sociau.
Vint-e-cinc ans dempús d'aquera data istorica, creigui poder assegurar qu'ua en tot aclapar majoria dera poblacion d'Espanha e de Portugal non ei pas peneduda er absolut. Tot eth contrari. Es transformacions de toti dus Estats iberics e des sues societats civius an estat extrèmaments positives, eth toti es encastres. An desapareishut es termières entre es nòsti dus païsi, es relacions entre es dus Estats e govèrns an estat mercadi per ua totau confidança mutuau e amistat, mos i somaram ara moneda unica -er èuro-, participam ambdús ara Comunitat Ibero-americana e auem mantengut posicions convergentes es ahèrs europèus.
Damb tot, era Union Europèa a cambiat fòrça, coma era rèsta deth mon. E, per desgràcia, non tostemp a melhor. Er en·honsament der univèrs comunista portèc ar ampliament dera Union, cap ar èst, e ara unificacion des dues Alemanha. De 12 Estadi membres -quan mos i aderírem nosati- auem passat a 27: 17 d'eri apartien ena zòna èuro e 10 non s'i an somat ara moneda unica, encara que pòt èster li calerie díder mès plan nau, dat que Polonha se tròbe es negociacions -damb significatius auanci, semble èster peth moment- entà integrar-se tanben ena zòna èuro.
Er ampliament, politicaments important e generosa, servic tanben de justificacion entà qu'era Union, creada damb eth Tractat de Maastricht eth 1992, paralisèsse eth sòn progrès institucionau e subvertisse, paulatinaments, bèri principis fonamentaus deth projècte des nomentadi Païsi Fondadors. Per citar bèri exemples: era igualtat e era solidaritat entre toti es Estadi membres an desapareishut; aué son toti mès o mens dominadi pera Alemanda dera cancelièra Merkel, qu'a desbrembat çò qu'Alemand gotilh ara Comunitat Europèa e se considère ara era proprietària d'Euròpa, apiejada peth sòn serviciau aliat, eth president Sarkozy; i a ua predominança dera economia -e de les finances, sus tot- per dessús era politica; o er ues autes paraules, ua predominança deth Banc Centrau Europèu e des bancs alemands, encara que non exclusivaments, s'a produsit era paralizacion d'ua Euròpa ciutadana e d'ua Euròpa politica, de caire federau, eca.
Succedís ath delà qu'era Union Europèa, en tot somar es sòns 27 Estadi membres, ei governada er aguesti moments per 24 partits conservadori e ultra-conservadori e sonque per tres partits socialistes, en Grècia, Espanha e Portugal (aguest damb un govèrn dimissionaire, ara demora d'eleccions). Solament tres -encuedem-mo'n- e toti dera nomentada Euròpa deth Sud. Eth pes qu'en Euròpa e en mon -ne convengam- se base, mès qu'er es sòs, er era istòria e er aquerò que representen: Grècia, a qui deuem era democracia, era filosofia e era sciéncia, Espanha e Portugal que difondiren era civilizacion europèa per ample mon que descorbiren, e que se portèren de retorn en Euròpa ua melhora coneishença dera planeta. Non son causes nímies, mès clar, es economistes, coma solament ven es sòs, se ne desbremben dera rèsta. E tau còp per açò s'enganhen tant soent... Es tres Estadi citadi apoiridien auer-se-i plantat deuant es exigéncies d'ua Alemanda que les abocaue cap a ua *recessió inacceptabla. Mès non aueren valor entà hè'c.
Era crisi financèra e economica qu'aué s'i abat sus eth mon -e qu'ei luenh d'èster superada- encara non a estat comprenut ben pes instàncies que regissen era Union. Com s'acostume a díder, "non i a mès cèc que qui non vò veir". Es caps dera Union se nèguen ad a acceptar qu'eth neo-liberalisme, coma ideologia, ei agotat, coma hè 20 ans li arribèc ath comunisme. Per açò, se nèguen a considerar eth perilh dera recession, a encuedar-se'n de que ath delà dera reduccion deth deficit, ei de besonh, dera madeisha manèra, procurar redusir era desocupacion, es tremendes inegalitats sociaus des nòstes societats e cercar un nau paradigma de desvolopament.
Se non passe atau, era crisi portarà a trencadures que pòden èster violentes e perilhoses. Veigues er exemple dera manifestacion que hè dies debanèc en Londres, que mobilizèc a 500.000 manifestants, bèi uns que se ne mostrèren fòrça agressius. Com abans auie passat en Grècia, Belgica, França, Itàlia e a d'auti païsi. S'Euròpa non percep eth malcontent que reina -per totes bandes- contra es govèrns nacionaus e es institucions europèes e era distància que les separe des sòns pòbles, ei indobtable que mos encaminam cap a la decadéncia dera Union Europèa, er un mon era transformacion, e cap ara sua possibla disgregacion. Ua tragèdia que correspon as ciutadans evitar. Pr'amor qu'a es democracies ei mejançant es vòts coma se escolhis enes govèrns. E s'es govèrns son dolenti, er ua darrèra analisi, era responsabilitat hè concurréncia as ciutadans, que pòden hèr-les a quèir mercés ath sufragi popular.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada